NSND Kim Xuân hiện nay được xem như một bậc "trưởng bối" trong nghệ thuật Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực diễn xuất sân khấu, điện ảnh. Gần 50 năm trong nghề, với hàng trăm vai diễn và tính cách nhân vật đã thể hiện, NSND Kim Xuân là tấm gương sáng để các thể hệ sau này học tập cả về tài nghệ lẫn đạo đức nghề nghiệp. Vừa qua, Netbiz đã có cơ hội được trò chuyện cùng NSND Kim Xuân xung quanh câu chuyện về thầy - trò, và chuyện học tập trong lĩnh vực nghệ thuật.

NSND Kim Xuân là diễn viên được rất nhiều thế hệ khán giả yêu mến

Tư chất, năng khiếu cũng cần được rèn giũa

Để trở thành một người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, hoặc là một người nghệ sĩ, có lẽ điều tiên quyết nhất cần có ở người đó là năng khiếu. Tất nhiên, không ngoại trừ nhiều trường hợp một số nghệ sĩ chưa thật sự có năng khiếu nhưng vì đam mê, yêu thích mà họ cố gắng học tập, trau dồi và có được sự ghi nhận từ khán giả. Và ở đây, câu chuyện chúng tôi trao đổi cùng NSND Kim Xuân chính là vấn đề thường xuyên gây tranh cãi, liệu rằng chỉ cần có năng khiếu nghệ thuật mà không cần trau dồi bài bản thì có thể thành công hay không?

Ở góc nhìn của bậc tiền bối, NSND Kim Xuân chia sẻ: "Theo tôi, điều tối quan trọng của nghề này là phải học trường lớp bài bản. Tất nhiên, một người được sinh ra có tư chất của diễn viên là điều quý hiếm, nói theo góc độ chuyên môn là phải sàng lọc thì mới tìm thấy được những người có tư chất, kỹ năng đó. Nhưng chắc chắn, tư chất đó không thể tồn tại tốt và hoàn thiện nếu không được đào luyện, dạy dỗ. Tại vì có những đơn nguyên, những bài học nếu một người chưa từng được học họ sẽ hiểu theo cách của họ. Song, đến khi vào học thì họ mới hiểu được đơn nguyên tưởng tượng thế nào, giao lưu ra sao, phán đoán là gì để đi đến hành động...

Đi cùng với tư chất, năng khiếu, người diễn viên cũng cần học tập để trau dồi và phát triển

Giống như thanh nhạc, một giọng hát mộc mạc được đào tạo sẽ hay hơn thuở ban đầu và nghề diễn cũng vậy, việc được học tập sẽ thay đổi người diễn viên đó rất nhiều. Tôi nói điều này không chỉ dựa trên tình trạng thực tại của Việt Nam, ở trên thế giới cũng vậy! Sau khi họ được tỏa sáng bởi một vai diễn phù hợp, cả về hình dạng lẫn về tâm trạng nhân vật thì chắc chắn bước tiếp theo của họ là đi tìm tỏi, học hỏi và trau dồi thêm. Đối với tôi, năng khiếu và học tập đều cần thiết với người diễn viên, không nên để tự bản thân lớn lên như một loài cỏ dại".

Học ở trường học, lẫn trường đời

Bất cứ ngành nghề nào cũng vậy, việc học tập và trau dồi kỹ năng, kinh nghiệm luôn là cách tốt nhất để bản thân được phát triền hơn mỗi ngày. Trong nghề diễn, NSND Kim Xuân tâm sự, nghệ sĩ sẽ học tập qua lại lẫn nhau trên sân khấu, nơi mà khi biểu diễn trước khán giả thì mọi tình huống bất ngờ đều có thể xảy ra. Đó mới là những cơ hội tốt nhất để ứng dụng những kiến thức, kỹ năng đã được học ở trường học vào thực tế, đồng thời cũng là một cách để có thể chứng tỏ được bản lĩnh của người diễn viên.

Người nghệ sĩ cần rèn luyện ở trường học lẫn trường đời

"Nghề diễn hay ở chỗ là bạn có thể được đào tạo qua trường lớp, nhưng chính trường đời là nơi dạy cho bạn hiệu quả nhất. Những năm học ở trường, bạn được học về kỹ thuật nhưng khi bạn bước vào đoàn kịch thì đây chính là "trường đời", nơi dạy thêm cho bạn nhiều sự ứng biến. Khi ra sân khấu, bạn còn phải lắng nghe sự tương tác của khán giả, giao lưu với bạn diễn, mỗi người bạn diễn là ứng biến hoàn toàn khác nhau. Theo tôi đặc thù của nghề diễn là phải học ở trường học lẫn trường đời. Ngày xưa, khi chưa có những trường học chuyên nghiệp, các cô chú bên cải lương và kịch nói khi họ ra nghề thì họ sẽ học lẫn nhau, học thêm từ những bậc tiền bối. Chính vì thế, trường đời rất quan trọng với nghề diễn viên" - NSND Kim Xuân nói về chuyện học tập trong nghề diễn viên.

NSND Kim Xuân cũng từng ngồi cánh gà để học tập từ các nghệ sĩ tiền bối

Và NSND Kim Xuân cũng không ngại kể về những ngày tháng từng ngồi cánh gà để xem "thần tượng" - Thẩm Thúy Hằng biểu diễn và học tập: "Ngày nhỏ, tôi mê hết tất cả các cô, các chị diễn viên, nghệ sĩ nổi tiếng mà tên tuổi của họ đã bền vững theo thời gian, thí dụ như các chị Thẩm Thúy Hằng, Kim Cương, Túy Hồng... Họ là những nữ diễn viên tài sắc, và họ cũng là những người khiến tôi từng thức khuya để xem tivi. Sau này, tôi có may mắn được cộng tác cùng chị Thẩm Thúy Hằng và chị Kim Cương. Tôi cảm ơn những người chị mà thời gian trước tôi đã từng quý và yêu như thần tượng của mình".

Không có chuyện "giấu nghề" trong nghệ thuật

Khi được hỏi về một vấn đề khá nhạy cảm về chuyện một số bạn diễn viên trẻ cho rằng, có vài thầy cô khi truyền dạy đã không thật sự truyền hết những gì họ có, mà giữ lại một chút gì đó, hay gọi một cách khác là "giấu nghề". Theo suy nghĩ của NSND Kim Xuân, cô cho rằng chuyện "giấu nghề" là điều không có, và những bạn có suy nghĩ đó sẽ khó tiến bộ trong nghề nghiệp.

"Nếu các bạn trẻ nào có suy nghĩ đó, tôi có thể nói rằng các bạn sẽ không bao giờ tiến bộ. Bởi vì không có thầy cô nào giấu nghề cả, thậm chí có rất nhiều thầy cô gần như là "rút ruột" ra để truyền đạt lại cho các bạn khi các bạn mới chân ướt chân ráo vào nghề. Mấy chục năm làm nghề, các thầy cô đã đúc kết để dạy cho các bạn trong một buổi học. Tất cả những điều đó các bạn cần phải trân quý, đừng nên nói thầy cô giấu nghề, tôi khẳng định là không có.

Làm sao có thể giấu nghề được, khi tôi và các anh chị đồng nghiệp biểu diễn thì bao nhiêu kỹ năng nghề nghiệp của chúng tôi đã được trình bày ra hết. Nếu các bạn muốn giỏi, ngay lúc chúng tôi đang cùng tập dợt cùng nhau nhau thì bạn chỉ cần ngồi và quan sát là cũng có thể học. Những điều đó thì không thế giấu được, nghề này khác với chuyện làm bánh, hay nấu phở rất khó giấu nghề. Cho nên, bạn diễn viên trẻ nào có suy nghĩ các thầy cô hoặc cô chú giấu nghề thì bạn đó sẽ rất khó tiến bộ. Đầu tiên, mình cần kính trọng, trân quý và học tập, không chỉ trong những bài học trên lớp, mình học cả khi người thầy, người cô đang biểu diễn, đang làm việc, mọi thứ đều có thể học.

Như chính tôi, mặc dù đã được đào tạo trước đó, nhưng khi vào đoàn của chị Thẩm Thúy Hằng, tôi vẫn ngồi cánh gà đề học. Tôi nhìn chị một cách say mê, vì chị ấy là tên tuổi không chỉ được người Sài Gòn mến mộ mà lan tỏa ra cả châu Á. Thế nên khi chị ấy xuất hiện trong đoàn, mình nhìn chị ấy và học tập, học theo cách dân gian là được truyền nghề trực tiếp" - NSND Kim Xuân bày tỏ suy nghĩ về chuyện "giấu nghề".

NSND Kim Xuân cho rằng không có chuyện "giấu nghề" trong nghệ thuật

Kim Xuân - người nghệ sĩ được yêu mến suốt gần 50 năm

Là một bậc tiền bối và hiện nay vẫn hoạt động nghệ thuật không ngừng nghỉ, các vai diễn của NSND Kim Xuân luôn được công chúng đón nhận và đặc biệt trong đó có phần đông là khán giả trẻ. Thế nhưng, NSND Kim Xuân gần như luôn nhận được sự yêu mến, lẫn kính trọng từ đồng nghiệp, đặc biệt là các bạn diễn viên trẻ. Song, với NSND Kim Xuân cô khẳng định bản thân sẽ không đánh giá bất kỳ ai, vì để đánh giá bạn phải đứng ở vị trí trên họ, còn với cô, thì cô luôn nhìn thấy ở các bạn trẻ có nhiều điều hay.

"Tôi không đánh giá ai cả, đã từng tuổi này và làm việc với nhiều ekip lớn nhỏ, các bạn vẫn thường hỏi tôi rằng: Cô ơi, có ai không hợp với cô không?... Tôi đều trả lời: Không! Tất cả mọi người đối với tôi thì tôi đều thích, và với ai tôi cũng có thể diễn được, tùy theo thể trạng, khả năng và cách biểu diễn của người đó. Tôi tự hào, tôi là người có thể dung hòa được tất cả mọi người. Nghệ sĩ chúng tôi khi làm việc chung và thấy điểm gì ở nhau cũng phải bổ trợ nhau. Chính vì thế, tôi sẽ không nhận xét, vì nếu nhận xét, tôi sẽ đứng vào thế tưởng rằng mình đang ở trên người ta và nhìn xuống. Ngay cả những bạn diễn viên trẻ vẫn có nhiều bạn rất hay, giỏi và tôi rất yêu quý các bạn, tại vì các bạn có sự "thanh xuân" và điều đó của riêng các bạn, mỗi bạn mỗi khác nhau, không ai giống ai. Cho nên với tôi, nghề này coi khó mà dễ, coi dễ mà lại khó" - NSND Kim Xuân khẳng định cô có thể dung hòa và làm việc với tất cả mọi người.

NSND Kim Xuân là tên tuổi được ái mộ suốt gần 50 năm qua

"Để tồn tại một Kim Xuân trên 45 năm là bạn có thể hiểu tôi sống như thế nào, chính là nhờ vào thực lực. Đôi lúc, tôi nhìn thấy một số bạn quan niệm sai về nghề, cái nghề này không phải chỉ việc bạn mong muốn có hào quang là sẽ được, chắc chắn không có. Hãy bằng sự chân thành, cứ yêu nghề, đam mê nghề và thật sự xem đây như lẽ sống của đời mình thì mới có thể tiến bộ được" - lời tâm sự khẳng định của NSND Kim Xuân về việc theo đuổi nghề bằng sự chân thành, đầu tư học hỏi và trân trọng nghề thì chắc chắn sẽ nhận được kết quả xứng đáng!